باید گفت ازدواج هسته اصلی و اولیه ایجاد خانواده و به نوبه خود، واحدی در سنگ بنای جامعه انسانی است. ازدواج زمینه ساز بهترین و والاترین فرصت برای زیباترین تلاقی چشم هاست، اثرگزارترین تبادل کلام ها، محکم ترین گام ها، تجلّی و نمود متعالی ترین ارزش ها و عزیزترین کانون نزد خداوند متعال است.

چه زیبا فرموده است حضرت محمّد مصطفی(صلی الله علیه وآله): هیچ کانونی در اسلام بر پا نشده است که نزد خداوند از کانون ازدواج محبوب تر و عزیزتر باشد.

ما باید اول بدانیم که آثار اجتماعی و روان شناختی ازدواج چیست، اصلا چرا تاکید بر ازدواج شده است.

آثار اجتماعی و روان شناختی؛

در مرحله اول آرامش روحی و روانی و همچنین امنیت خاطر، اساسی ترین نیازی که در پرتو ازدواج، تامین و برآورده می گردد، نیاز به آرامش خاطر، احساس خوب و امنیت خاطر است. این نیاز، که در سرشت هر انسانی ریشه دارد، بسیار قابل توجه و تامل است و در این خصوص خداوند متعال در قرآن کریم، ایجاد آرامش خاطر از طریق ازدواج را یکی از آیات خود معرفی کرده می فرماید.

مرحله بعد تولید نسل می باشد،

از اثرات مهم ازدواج، بقای نسل بشریت است ان هم نسلی از پاکترین و نسلی که از دین اسلام باشد و این کاملا مطابق هدف آفرینش است. پیوند بین نسل ها از آثار ازدواج و تولید نسل است که با تربیت، آموزش و پرورش فرزندان پاک، مسلمان، صالح و مؤمن، در اصلاح جامعه انسانی و بشریت می توانند شریک می شوند، فرزندان صالحی همچون شهداء و کسانی که برای دین خدا و ارزش های والای انیانی به مقامات بالایی رسیدند. پیامبر اکرم(صلی الله علیه وآله)می فرماید: «ازدواج کنید تا صاحب فرزند شوید. قطعاً من به زیادی شما در روز قیامت بر امّت های دیگر مباحات می کنم.»

و دیگر اینکه ازدواج سلامت و امنیت اجتماعی را به همراه دارد؛ تشکیل خانواده و ازدواج، قطعا برای سلامت و امنیت جامعه بسبار مفید است بسیار کمک می کند از زمینه های ارتکاب جرم و بزه کاری در جامعه، آمار نشان داده جوانان پس از ازدواج و تشکیل خانواده، کمتر به انجام اعمال مجرمانه روی می آورند و خلاف کاری و جرم در آنان کاهش می یابد، اما در مقابل افرادی که مجرّد هستند و تشکیل خانواده ندادند به اعمال خلاف و بزه کاری اجتماعی بیشتر روی می آورند و زمینه کارهای ناهنجار در آنان بیشتر دیده شده است.

موضوع بعدی تقویت و تثبیت صفات جنسی می باشد؛ در مرحله عبور از کودکی به نوجوانی و جوانی موضوع هویت پیش می آید که مهمترین آن هویّت جنسی و نقش جنسیتی می باشد و این هویت جنسی بر اثر تشکیل زندگی و ازدواج و انتخاب همسر تثبیت و به بلوغ می رسد. وقتی در جامعه به فردی، «همسر» یا «شوهر» خطاب شود، در او این حس را به وجود می آورد که به مرحله بزرگ سالی و بزرگی رسیده و دیگران او را یک بزرگ سال می بینند و رفتار بزرگ منسانه از او انتظار دارند لذا احساس مسئولیت بیشتری از خود می بینند و سعی می کند نقش جنسی خود را درست ایفا کنند.

و پنجمین پیامد مهم ازدواج رشد و شکوفایی استعدادها است؛ تشکیل خانواده و ازدواج زمینه بروز علایق، خلّاقیت ها و موفقیت ها را در خانواده افزایش می دهد، و موجب می شود تا فضایل اخلاقی و انسانی در آنان به مرحله فعلیت برسد. وقتی از مرد خانواده انتظار می رود تا هنگام ضرورت برای حمایت از خانواده خویش، ایستادگی کند. این انتظار روحیه دفاع و جوان مردی را در او تقویت می کند. شکل گرفتن شرایط مادری برای زنان، موجب می شود تا با تحمّل مشکلات فرزندپروری، شوهرداری و تربیت و آموزش، به کمال روحی بیشتری رسیده و بخاطر مسئولیتی که در خانه و خانواده پیدا می کند، به تلاش بیشتر روی آورد و استعدادهای خود را برای اداره مناسب خانواده به کار گیرد.

موانع فرهنگى همیشه یکی از مهمترین و اساسى ترین مانع ازدواج در جامعه اسلامی کشور محسوب مى شود.

از اساسی ترین موانع ازدواج آسان و تشکیل زندگی؛

۱. نداشتن شغل و مسکن مناسب، اغلب نداشتن شغل و مسکن عملاً مانع ازدواج بسیارى از جوانان در کشور مخصوصا شهرهای بزرگ مى باشد، اگر باعث کند شدن در روند ازدواج نشود قطعا آن را سالها و سالها به تأخیر مى اندازد چون واقعیت این است که میلیونها دختر و پسر آماده ازدواج در کشور وجود دارد که فراهم کردن شغل و مسکن مناسب براى آنها در زمان کوتاه بسیار دشوار است مگر عزم جدی و کار جهادی صورت گیرد.

۲. رسم و رسومات علط و پر خرج در کشور؛

رسم و رسومات غلط و پرخرج مثل خرید طلا، لباس، مهریه سنگین، جهیزیه گران و مراسمات چند شکلی باعث شده تا جوانان و حتی خانواده ها نگران چنین مراسماتی باشند و لذا این مدل رسومات باعث تاخیر در ازدواج جوانان شده است.

۳. آسیب های خانمانسوز فیلم های سینمایی خانگی و فیلم هایی که اثر بسیار مخربی در زندگی جوانان ایجاد کرده است، چرا که لازم دانستن زندگى تجملاتى و پرزرق و برق توسط همین فیلمهاى سیما تشدید مى شود و جوانان را دل سرد می کند.

۴. متاسفانه عدم اهتمام لازم از سوى خانواده ها نسبت به ازدواج فرزندان شان، خیلی از خانواده ها خرج هایی چندین برابر را برای زندگی متحمل می شوند اما برای ازدواج فرزندانشان اهتمام کافی نشان نمی دهند که بخشی از آن تفکرات اشتباه می باشد.

۵. زود دانستن سن ازدواج و یا عدم توافق پدر و مادر و بهانه جویی های الکی،

خیلی ازپدر و مادران به اندازه تحصیلات، شغل، وضع مالی، خانواده، قیافه، خویشان و این چنین مسائلی به خواستگار ایراد می گیرند به دنبال یافتن خواستگاری ایده آل هستند که کمتر پیدا می شود و تدریجاً برسن دخترشان افزوده می شود و شرایط برای ازدواج قطعا سخت تر خواهد شد.

۶. عدم اظهار نیاز به ازدواج توسط دختران و پسران و همچنین ضعف انگیزه و یا عدم انگیزه براى ازدواج یکی دیگر از دلایل می باشد،

راهکارهای های مناسب برای گریز از این موانع؛

_تغییر نگرش و رفتار عمومى از طریق تمامی رسانه ها که وظیفه رسانه ها و انسانهاى اندیشمند و دلسوز اجتماعى این است که، القاء دید واقع گرایانه به مسئله ازدواج است.

_تغییر نگرش خانواده ها و اهمیت فوق العاده دادن به مسیله ازدواج فرزندان به همراه تشویق و ایجاد امید آفرینی است لذا خانواده عامل اصلی و نقش بسیار مهمی در این مقوله دارد.

_تغییر بینش جوانان در جهت تلاش براى رفع موانع فرهنگى و اجتماعی ازدواج لذا به این منظور اول باید جوانان باور کنند که با تعلل و تأخیر انداختن ازدواج جوانى را از دست خواهند داد و در مرحله بعدى براى رفع موانع آن خودشان تلاش کنند و افکار خانواده خودشان را نیز تغییر دهند و آنها را راضى کند که لااقل به خاطر شرایط کنونى دست از توقعات بیجا بردارند.

_خانواده ها باید توجه داشته باشند که خدایى که در جوان احساس نیاز جنسى و عاطفى را ایجاد کرده، صلاحیت پاسخگویى به آن را از راه ازدواج به وى نیز عطا کرده است. در خیلی از جوانان استعداد ذاتى پذیرش مسئولیت خانواده به خوبی وجود دارد و با وارد شدن به مرحله عمل به درستی شکوفا می شود،

_نقش صدا و سیما در این است که بتواند ازدواج آسان را به خوبی به تصویر بکشد.

_اگاهی دادن به خانواده ها و پدران و مادران در خصوص آثار منفى مهریه سنگین و پبامدهای سختگیری به جوانان چقدر زیان بار است.

_حمایت از فعالین ازدواج و تسهیل گران ازدواج آسان و همچنین فعال سازى صاحبان سخن و قلم در جهت تسهیل ازدواج

_عدم پخش برنامه های مخرب سینمایی و تلویزیونی که جوانان را از ازدواج باز مى دارد

_همت بالای مسئولین در جهت ایجاد فرصتهای شغلی مناسب برای جوانان

_ رفع مشکل مسکن مناسب برای جوانان توسط دولت، البته مسکنی که به درد جوانان بخورد نه نظام سرمایه داری و بنگاهی

_ترویج فرهنگ کم کردن هزینه های مربوط به مراسم و خریدهای ازدواج با اختصاص سالن و فروشگاه های مخصوص و همچنین همراهی صدا و سیما و رسانه ها در جهت این امر.

_ترغیب خیرین و دلسوزان برای کمک به ازدواج جوانان البته با کمک معتمدین محله ها.