حجت الاسلام حمید نیکزاد، مشاور وزیر و دبیرستاد همکاریهای حوزه و آموزش و پرورش به مناسبت روز عرفه در یادداشتی تفصیلی با عنوان«دعای عرفه و سندتحول بینادین» به تطبیق این دعای نورانی با ساحت‌های متعدد سند بنیادین آموزش و پرورش پرداخته است که مشروح آن را در ذیل می‌خوانیم؛

نا گفته پیداست، قیام امام حسین علیه السلام ، قیامی تربیتی است که اندیشه و ذهن انسان‌ها را در طول تاریخ مورد هدف قرار داده و آن‌ها را با اصول اساسی اسلام آشنا می‌کند عرفه نیز بخشی از این مسیر تربیتی است که کامل‌ترین و دقیق‌ترین مفاهیم تربیتی را می‌توان بر مبنای نیازهای فطری و دغدغه‌های ذاتی انسان در آن جست‌وجو کرد .

دعای عرفه درعین تقویت روحیه معنوی و بینش الهی انسان، سبک زندگی اسلامی و شیوه صحیح بندگی خدا را تا رسیدن به کمال ترسیم می‌کند که تدوین کنندگان سند تحول بنیادین آموزش و پرورش در پی تحقق بخشی از آموزه های این دعای روح بخش برای دستیابی دانش آموزان به مراتبی از حیات طیبه می باشند.

*ساحت تربیتی اعتقادی عبادی اخلاقی

در این میان ” ساحت تربیتی اعتقادی عبادی اخلاقی ” درپی رسیدن دانش آموز و به عبارت دیگرمربی و متربی آینده جامعه به پذیرش آزادانه و آگاهانه دین و تلاش مداوم جهت ارتقای ابعاد معنوی وجودی خویش و دیگران از طریق برقراری ارتباط با خداونداست. وقتی این مهم را با زمزمه های عارفانه سالار شهیدان عطرآگین می نماییم در می یابیم در ذهن و اندیشه امام حسین علیه السلام، معرفت عمیق و اساسی نسبت به خالق هستی وجود دارد و دعا را وسیله گرایش به خدا به عنوان مبدأ و اصل قرار داده است آنجا که می فرماید؛ «مقرا بأنک ربی» اقرار می‌کنم که تو پروردگار و رب من هستی ، در عبارت دیگری می‌فرمایند: «وَاکْفِنا مَا اسْتَکْفَیْناکَ فَلا کافِىَ لَنا سِواکَ وَلا رَبَّ لَنا غَیْرُکَ» ،کفایت آنچه را از تو خواستیم عهده‌دار باش، که ما را کفایت‌ کننده‌ای جز تو نیست و براى ما پروردگارى جز تو وجود ندارد.

* ساحت تربیت حرفه ای و اقتصادی

تدبیر امرار معاش و زندگی اقتصادی با درک موقعیت اقتصادی خود و جامعه و تلاش برای بهبود پیوسته آن…از ره آوردهای “ساحت تربیت حرفه ای و اقتصادی” برای تربیت نسلی برآمده از مکتب اهل بیت علیهم السلام است که امام‌‌ حسین علیه السلام ‌‌ در دعای عرفه، به نیازهای انسان جهت می‌دهد و بیش از۱۱۰ حاجت را از خدا طلب می‌کند وبا بیان نیازها و حاجات دنیوی و اخروی،شناختی عمیق از دنیا و آخرت انسان را در مسیر زندگی قرار می دهد.

به عنوان مثال یکی از نیازهای انسان در دنیا ، رزق و روزی است که در این باره می‌فرمایند: «و َفیما رَزَقْتَنى فَبارِکْ لى؛ و من را در آنچه نصیبم فرمودى برکت ده.» کلمه برکت اشاره به دوام و پایداری دارد و امام حسین علیه السلام در این عبارت از خدای متعال می‌خواهد روزی او را مدام و مستمر کرده تا زوال و نابودی در آن راه نداشته باشد.این نعمت شامل فرزندان، مال، علم و ثروت خواهد بود که حضرت سیدالشهدا علیه السلام به ما می‌آموزند از خداوند متعال دوام و بقای این نعمت‌ها را بخواهیم..

* ساحت تربیت زیستی وبدنی

‌‌ نعمت‌های‌‌ الهی‌‌ به‌‌ قدری‌‌ زیاد‌‌ است‌‌ که‌‌ انسان‌‌ نمی‌تواند‌‌ آنها‌‌ را‌‌ بشمارد‌‌ و‌‌ شکر‌‌ آنها‌‌ را‌‌ نیز‌‌ نخواهد‌‌ توانست‌‌ به‌‌ ‌جای‌‌ آورد

کمال طلبی دراموردنیایی درآموزه‌های تربیتی امام حسین علیه السلام در دعای عرفه به حدی است حتی به امور دنیایی انسان هم توجه داشته و این نیاز را نادیده نمی‌گیرد یکی اززمینه‌های کمال انسانی در امور دنیایی نیاز به سلامتی است که حضرت سیدالشهدا علیه السلام در این باره می‌فرمایند: “وَ مَتِّعْنى بِجَوارِحى وَاجْعَلْ سَمْعى وَ بَصَرى اَلْوارِثَیْنِ مِنّى؛ و من را به اعضایم بهره‌مند کن و گوش و چشمم را دو وارث من گردان”

*ساحت تربیت زیبا شناختی وهنری

رمزگشایی از پدیده های آشکار و پنهان طبیعت هستی به زبان هنری؛درک زیبایی های جهان و آفرینش به منزله مظاهر جمال و کمال الهی و ارتقای ذائقه زیباشناسانه خود وبهره گیری از قدرت تخیل در خلق آثار هنری را باید از ساحت تربیت هنری در سند تحول بنیادین جستجو کرد که با بهر گیری از فرازهایی از دعای روحبش و ملکوتی عرفه در خلق این صحنه موفق خواهیم شد،آنجا که حضرت سید الشهدا با آوای مناجات ملکوتی معصومانه خود حس‌‌ زیباگرای‌‌ انسان‌‌ را‌‌ برمی‌انگیزد،در فرازهایی از دعا، ترکیب‌هایی هنری وجود دارد که بدون فهم آنها، بخش بزرگی از بار علمی دعا، نادیده گرفته می‌شود،امام‌‌ در زمینه انسانشناسی، به ویژگیهای انسان اشاره می‌کند و از نحوه خلقت انسان با تمام جزئیاتش حتی از ریزترین اندامها و اعضای بدن انسان به زیبایی سخن می‌گوید، نکته قابل‌‌ توجه‌‌ اینکه‌‌‌‌ برای معرفی اندامها، به جای ذکر نام متداول آنها،از عناوینی استفاده می‌کنند که بیانگر نقش و اهمیت هر عضو است؛ مثلاً برای بیان نقش و اهمیت استخوان جمجمه در حفاظت مغز،از عنوان «حِمالَهِ اُمِّ رَأسى»؛ (نگه دارنده پوست مغز من) استفاده می‌کنند و در بیان اهمیت دندانها، به رویشگاه آنها «مَنابِتِ اَضْراسى» اشاره می‌کند

خلاصه سخن آنکه حضرت ابا عبدالله الحسین علیه السلام حج خود را ناتمام گذاشت و به سمت کوفه راهی شد ودعای عرفه را در صحرای عرفات با صدای بلند خواند تا قیام تربیتی و تاریخی خود را از روزعرفه آغاز نماید و عرفه نقطه عطفی از تلاش امام حسین علیه السلام برای تربیت انسان تمام ساحتی در طول تاریخ است.