قم گویا – بدون مسئله، زندگی مفهومی ندارد. دوست داریم همیشه از وضع موجود به وضعیت مطلوب برسیم و برای این منظور ناچاریم مسائل را حل کنیم. با کسب مهارت، تجربه و توانمندی برای حل درست مسائل، احساس ارزشمندی و اعتماد به نفس در ما بیشتر خواهد شد. در صورتی که نتوانیم مسائل و مشکلات زندگی را به روش مناسب و درستی حل کنیم، زندگی برایمان دشوار خواهد شد. حل مسئله مهارتی است که می­توان آن را آموخت و به کار بست و به دیگران نیز آموخت. مهم­ترین نکته فرآیند یادگیری حل مسئله، درونی شدن روند و گام­های حل مسئله است.
تفاوت میان مسئله و مشکل
مشکل، مسئله­ای است که تمام عوامل و متغیرهای مؤثر در آن برای ما مشخص نیست. وقتی اطلاعات، دانسته‌ها و آگاهی ما از عوامل ایجاد کننده، مؤثر و غیرمؤثر در یک مسئله کافی نباشد، با مشکل روبه­رو هستیم. مسئله یک گام از مشکل جلوتر است. وقتی می­دانیم مشکل چیست و ریشه­های آن کدام است ما با مسئله روبه­رو هستیم. مسئله به موضوعی گفته می‌شود که باید باشد ولی نیست و یا نباید باشد ولی هست. مشکلات حل نمی­شوند بلکه ابتدا به مسئله تبدیل می­شوند و بعد مسئله حل می­شود.
حل مسئله
فرآیندی است که نیاز به تجربه­های عملی و توانمندی­های ذهنی دارد. که با شناخت و رفتار هدایت شده و با کمک راه­حل­های مؤثر یا سازگارانه به نتیجه مطلوب می­رسد. هر مسئله، نوعی استرس به فرد وارد می­کند و راه­حل مسئله، یک نوع «رویارویی» با استرس است. استرس یعنی وارد شدن فشار بر یک سیستم، بدون آمادگی قبلی برای پذیرش آن فشار.
نکاتی هنگام حل مسئله

• مسئولیت‌پذیری نسبت به مسئله: وجود آنرا انکار نکنیم.
• آنچه را که اتفاق افتاده است به شکل یک مسئله ببنیم، نه یک مشکل­.
• تلاش برای حل­مسئله برای سلامت­روانی و رفاه اجتماعی ما اهمیت دارد.
• به این باور برسیم که می­توانیم مسئله را حل کنیم­.
• ویژگی­های لازم برای توانمندی در حل­مسئله: احساس­ها و افکار منفی خود را کنترل کنید. و در لحظه­های تصمیم­گیری، خود را سرزنش و ملامت نکنید­.
• وجود مسئله یا مشکل، دلیل بر ضعف، بی­کفایتی، بی­لیاقتی، بی­استعدادی و نادانی یا ناتوانی و … نیست؛ بنابراین نباید احساس درماندگی و ناامیدی نمود.
• انواع مشکل: آنی، جاری، آتی و نهفته. به مشکل فکر کنیم یا به راه حل آن؟

گام های حل مسئله:

1. شناسایی یا طرح مسئله
2. شناسایی علت یا دلیل بوجود آمدن مسئله
3. انتخاب چند راه حل برای حل مسئله
4. گزینش بهترین راه­حل از میان راه­حل­ها با استفاده از روش حذف منفی
5. به اجرا گذاشتن راه­حل
6. ارزیابی اثربخشی راه­حل
7. تدوین روش کاری که پس از این، چنین مشکلاتی پیش نیاید.

 
دلیل های اصلی شکست حل­مسئله

• ناتوانی در تعقیب مسئله و حل آن.
• ناتوانی در فهم دقیق و درست مسئله.
• ناتوانی در دریافت اطلاعات لازم برای حل­مسئله.
• ناتوانی در پیش­بینی ناشناخته­ها.
• انتخاب راه­حل ضعیف یا غلط از ابتدای کار.
• برخورد هیجان­مدار( که منجر به راه­حل غلط شود).
• کار کردن بر اساس اطلاعات نادرست.
• ناتوانی در استفاده از تجربه های دیگران.
• ناتوانی در خلاقیت و نوآوری در روش­های حل­مسئله.
• استفاده نکردن از فرصت‌هایی برای درنگ، تأمل و استراحت بجا .

 
 
اداره مشاوره آرامش
معاونت اجتماعی فرماندهی انتظامی استان قم