مهدی جنتی؛

مقدمه: تولد آگاهی در دانشگاه

۱۶ آذر ۱۳۳۲، تنها چند ماه پس از کودتای ننگین ۲۸ مرداد، در دانشگاه تهران، سه دانشجوی جوان – مصطفی بزرگ‌نیا، احمد قندچی و آذر شریعت‌رضوی – در اعتراض به سفر ریچارد نیکسون، معاون رئیس‌جمهور آمریکا، به ایران و استبداد وابسته پهلوی، توسط رژیم سرکوب شدند. اما این حادثه به یک نماد ماندگار از مقاومت دانشجویی تبدیل شد.

از آن روز به بعد، دانشگاه‌های ایران، دیگر تنها مکان آموزش نبودند؛ بلکه به عنوان مرکز بیداری ملی، پیشتازی فکری، و عدالت‌خواهی اجتماعی شناخته شدند.

دانشجو؛ چشم بیدار جامعه

در هر جامعه‌ای، دانشجویان سرمایه‌های فکری، وجدان‌های بیدار و آینده‌سازان کشورند. آن‌ها در بزنگاه‌های تاریخی، صدای مردم شده‌اند؛ بی‌هراس از قدرت‌ها و با تکیه بر آگاهی، علم و تعهد.

در انقلاب اسلامی، همین دانشجویان بودند که در خط مقدم مبارزات فکری و میدانی با رژیم پهلوی حضور داشتند. تسخیر لانه جاسوسی آمریکا توسط دانشجویان پیرو خط امام نیز سندی روشن از روحیه ضداستکباری و استقلال‌طلبی دانشجوی ایرانی است.

دانشگاه، سنگر همیشگی ملت

دانشگاه اگر فقط محل آموزش خشک و بی‌روح باشد، به کار جامعه نمی‌آید. اما اگر محلی باشد برای تفکر انتقادی، طرح مسائل واقعی مردم، پیوند علم و عمل، و تربیت انسان متعهد و آزاده، در آن صورت موتور محرک توسعه و پیشرفت خواهد بود.

امروز، بیش از هر زمان دیگری، دانشگاه‌ها باید نقش خود را در حل مسائل کشور بازیابند. مسائلی چون:

• عدالت اجتماعی

• شکاف طبقاتی

• فساد اقتصادی

• مهاجرت نخبگان

• بحران محیط زیست

• جنگ ترکیبی رسانه‌ای

بدون حضور پررنگ و نقادانه دانشجویان، به آسانی فراموش می‌شوند یا در میان منافع گروهی گم می‌گردند.

آرمان‌خواهی بدون مرز

دانشجو با ماهیت خود، «آرمان‌خواه» است؛ نه در حرف، بلکه در میدان عمل. اگر دانشگاه محل پرورش قدرت پرسشگری و مطالبه‌گری نباشد، جامعه به‌زودی به ورطه سکوت و رکود می‌افتد.

از مطالبه عدالت تا دفاع از مظلوم، از دغدغه پیشرفت تا نقد سیاست‌های ناکارآمد، همه و همه باید در صحن دانشگاه شنیده شوند؛ البته با حفظ مرزهای منطق، ادب، قانون و انصاف.

امام خمینی (ره) می‌فرمود:

«دانشگاه مبدا همه تحولات است.»

تحول بدون مطالبه‌گری ممکن نیست، و مطالبه‌گری بدون هزینه دادن ممکن نیست؛ ۱۶ آذر نماد این هزینه‌دادن آگاهانه است.

رسالت امروز دانشجو چیست؟

دانشجوی امروز باید بداند که رسالتش تنها نمره خوب گرفتن و مدرک گرفتن نیست. رسالت اوست که:

• جامعه را تحلیل کند، نه‌فقط حفظ کند.

• واقعیت را ببیند، نه روایت تحریف‌شده آن را.

• در برابر ناراستی‌ها بایستد، حتی اگر هزینه داشته باشد.

• از منافع ملی صیانت کند، بدون چشم‌داشت جناحی.

• به آینده کشور بیندیشد، نه فقط آینده شغلی خود.

دانشجوی آگاه و متعهد، در کنار تخصص، باید:

• تحلیل‌گر مسائل سیاسی و اقتصادی باشد،

• صدای مردم باشد،

• و اهل کنشگری مسئولانه.

دانشگاه ایرانی، در تراز تمدن نوین اسلامی

در بیانیه گام دوم انقلاب، دانشگاه و جوانان جایگاه ویژه‌ای دارند. مقام معظم رهبری تأکید کرده‌اند که آینده این کشور به دست جوانان مؤمن، متخصص، آرمان‌خواه و انقلابی ساخته خواهد شد.

این یعنی دانشگاه باید:

• مولد علم بومی باشد

• در خدمت نیازهای ملی باشد

• پیشران عدالت، پیشرفت، معنویت و استقلال باشد

برای این منظور، تحول در نظام آموزشی، فضای باز فکری، تقویت تشکل‌های مستقل دانشجویی، حمایت از نخبه‌پروری، و از بین بردن فاصله نخبگان و مردم ضروری است.

📌 نتیجه‌گیری:

۱۶ آذر، یادآور این حقیقت است که دانشجو باید وجدان بیدار، صدای اعتراض منطقی و نیروی متفکر جامعه باشد. دانشگاه باید کانون حل مسائل واقعی کشور باشد، نه جزیره‌ای جدا از مردم.

اکنون در مسیر تحقق تمدن نوین اسلامی، ایران بیش از هر زمان دیگر به «دانشجوی مؤمن، متعهد، متخصص و تحول‌خواه» نیاز دارد؛ کسی که هم کتاب در دست دارد، هم درد مردم در دل، و هم همت اصلاح در عمل.

یاد و راه شهدای ۱۶ آذر، همواره چراغی روشن در مسیر دانشجوی ایرانی خواهد ماند.