مهدی جنتی؛

سالمندی؛ روایت زندگی، تجربه و بلوغ

اول اکتبر (۹ مهرماه) هر سال، به‌عنوان روز جهانی سالمندان در تقویم سازمان ملل گرامی داشته می‌شود؛ روزی برای تأمل در شأن، منزلت و نیازهای نسلی که روزی برای ما پدر، مادر، معلم، همکار، و سازنده‌ جامعه بوده‌اند.

سالمندان، گنجینه‌های حکمت، تجربه و تاریخ‌اند. آن‌ها نه بار اضافه‌ای بر دوش جامعه، بلکه ستون‌هایی هستند که امروزِ ما بر دوش آن‌ها استوار است. اما آیا در عمل نیز به این باور رسیده‌ایم؟

بحران سالمندی یا فرصت تمدنی؟

افزایش میانگین سنی جمعیت در بسیاری از کشورها به‌ویژه ایران، چالشی جدی برای آینده اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی تلقی می‌شود. اما اگر با رویکردی آینده‌نگر و انسانی به مسئله نگاه کنیم، سالمندی نه تهدید، بلکه فرصتی تمدنی است.

جامعه‌ای که از تجربه و اندیشه سالمندان بهره نمی‌گیرد، ناگزیر اشتباهات را تکرار خواهد کرد. نقش سالمندان در انتقال ارزش‌ها، حافظه تاریخی، تربیت نسل جدید و حتی مشارکت در تصمیم‌سازی اجتماعی را نمی‌توان نادیده گرفت.

تنهایی، درد مشترک کهنه‌سربازان زندگی

با وجود احترام زبانی به سالمندان، در واقعیت اجتماعی، بسیاری از آنان با تنهایی، بی‌توجهی، فقر، مشکلات بهداشتی و محرومیت عاطفی روبه‌رو هستند. آمارها نشان می‌دهد که درصد بالایی از سالمندان در ایران، به‌ویژه زنان، از بیمه مناسب، درآمد پایدار، یا حمایت اجتماعی کافی برخوردار نیستند.

در فرهنگ ما که خانواده، اساس جامعه تلقی می‌شود، دوری سالمندان از فرزندان و واگذاری آنان به مراکز نگهداری، باید زنگ خطری باشد برای بازنگری در سبک زندگی مدرن.

سالمندان؛ سرمایه‌هایی فراموش‌شده

در بسیاری از کشورهای توسعه‌یافته، سالمندان به‌عنوان مربیان، مشاوران افتخاری، داوطلبان اجتماعی یا فعالان فرهنگی و هنری در جامعه نقش ایفا می‌کنند. در ایران نیز باید با ایجاد بسترهایی چون کانون‌های سالمندان، دانشگاه‌های نسل سوم، کتابخانه‌های ویژه، فضای ورزشی و هنری مخصوص سالمندان، زمینه مشارکت فعال آنان را فراهم ساخت.

سیاست‌گذاران، نهادهای حمایتی و رسانه‌ها وظیفه دارند این قشر را نه به چشم «نیازمند مراقبت»، بلکه به عنوان «سرمایه انسانی فرهیخته» ببینند و صدایشان را در جامعه پررنگ‌تر کنند.

جای سالمند در خانواده، نه در حاشیه

قرآن کریم با آیه‌ی معروف «وَقَضى رَبُّكَ أَلّا تَعبُدوا إِلّا إِيّاهُ وَبِالوالِدَينِ إِحساناً…» اهمیت احترام به والدین را هم‌تراز با توحید قرار داده است. در روایات اسلامی نیز سالمندان، منشأ خیر، دعا، و برکت معرفی شده‌اند.

در جامعه ایرانی نیز که بر پایه خانواده شکل گرفته، نباید اجازه داد فرهنگ بی‌تفاوتی غرب‌زده، سالمندان را به حاشیه ببرد. فرزندانی که والدین سالخورده‌شان را فراموش می‌کنند، در واقع هویت و آینده خود را نادیده گرفته‌اند.

📌 نتیجه‌گیری:

روز جهانی سالمندان نه فقط یک مناسبت تقویمی، بلکه آینه‌ای است در برابر وجدان جامعه. آیا به اندازه‌ای که درباره احترام به سالمندان حرف می‌زنیم، به آنان رسیدگی می‌کنیم؟ آیا در خانواده، رسانه، قانون‌گذاری و مدیریت شهری، سهمی برای صدای این نسل دیده‌ایم؟

امروز، زمان آن رسیده که سالمندی را نه پایان راه، بلکه آغاز فصل تازه‌ای از زندگی با کرامت و عزت بدانیم.
فرزندان دیروز، پدران و مادران امروز، باید بدانند که در جامعه ما، سالمندان هرگز تنها نیستند.