قطار شهری و مونوریل دو پروژه کلان حوزه حمل‌ونقل قم است که در سفر دی‌ماه سال گذشته رئیس‌جمهوری به استان مورد اهتمام و تأکید جدی دولتمردان بود و رئیس‌جمهور در کنفرانس خبری نسبت به بهره‌برداری نهایی از این دو پروژه مهم تا پایان دولت سیزدهم وعده داد و زمان شش ماهه‌ای نیز جهت بررسی آخرین وضعیت آن‌ها و انجام تشریفات قانونی و ادامه عملیات عمرانی آن تعیین کرد که در بند ۵ و ۲۵ مصوبات این سفر مورداشاره و تأکید است.

فاز نخست خط یک قطار شهری قم پیشرفت فیزیکی نزدیک به ۱۰۰ درصدی داشته و برای بهره‌برداری معطل تأمین ناوگان است که به گفته مدیران شهری، رایزنی‌های چندجانبه‌ای برای تأمین رام‌های آن در سطح ملی و بین‌المللی در جریان است و پیش‌بینی می‌شود رام‌های موردنیاز آن به‌زودی تأمین و تست گرم و سرد آن انجام بگیرد.

اخیراً شورای اسلامی شهر قم نیز مصوبه‌ای گذرانده که بر اساس آن ۳۲۰۰ میلیارد تومان اوراق مشارکت برای تأمین مالی قطار شهری قم انتشار خواهد یافت که می‌تواند زمینه پیشبرد فاز دوم خط یک متروی قم از میدان مطهری تا مسجد مقدس جمکران را سرعت ببخشد.

سهم مصرف روزانه ۲ میلیون لیتری بنزین در قم

بنابر آمار، روزانه افزون بر ۱۲۰ میلیون لیتر سوخت در کشور مصرف می‌شود که سهم قم نزدیک به ۲ میلیون لیتر است، یارانه و کمکی که دولت به‌صورت روزانه به تأمین سوخت می‌کند در بلندمدت بسیار بیشتر از اعتباری است که می‌تواند در توسعه شبکه حمل‌ونقل عمومی مصرف شود.

همچنین در ۱۰ سال گذشته تعداد خودروهای شخصی در قم سه برابر شده و این در حالی است که در این مدت تعداد پرونده‌های حذف و کسر پارکینگ نیز روند فزونی به خود گرفته است؛ این آمار و اطلاعات همه از به حاشیه رفتن حمل‌ونقل عمومی و جولان بیشتر خودروهای سواری در معابر پرحجم و کم‌ظرفیت شهر و کورتر شدن گره‌های ترافیکی حکایت دارد.

این حقیقت تلخ را هم می‌توان به وضعیت نگران‌کننده حمل‌ونقل قم افزود که سهم حدود ۲۰ درصدی ناوگان عمومی هم‌اکنون به کمتر از ۸ درصد رسیده که نشانه‌ای خوبی در یکپارچگی حمل‌ونقل عمومی نیست.

باوجود تمام مشکلات و موانع بودجه‌ای که در ۱۱سال گذشته بر سر راه قطار شهری قم وجود داشته، فاز نخست خط یک آن به طول ۴.۶ کیلومتر در آستانه بهره‌برداری است و پیش‌بینی می‌شود با خرید واگن، تا پایان سال جاری وارد فاز اجرا شود . این فاز شامل ۶ ایستگاه است که ایستگاه میدان شهید مطهری و ایستگاه میدان کشاورز باید به‌طور کامل به پایان برسند و بقیه ایستگاه‌ها که عبوری هستند، به‌مرورزمان تکمیل می‌شوند.

منابع مالی مهم‌ترین عامل در پیشبرد طرح‌های کلانی مانند چون قطار شهری است که صرف بودجه‌های جاری این استان و شهرداری نمی‌تواند پاسخگوی آن باشد و انتشار اوراق مشارکت نیز بر همین اساس انجام‌گرفته تا بیش از این از افتادن فاصله بین کلنگ تا قیچی این طرح مهم حمل‌ونقلی جلوگیری کند.

فاز دوم خط یک متروی قم به طول ۵.۱۵ کیلومتر از میدان مطهری تا مسجد جمکران اجرا خواهد شد که بخش مهمی از آن مانند حفاری‌های طول مسیر انجام‌گرفته است.

روایت بومی‌سازی تجهیزات قطاری با اتکا به شرکت‌های دانش‌بنیان

یکی از جلوه‌های مهم قطار شهری قم، بومی‌سازی تجهیزات با تمرکز بر شرکت‌های دانش‌بنیان، با حذف فرش لرزه‌گیر، پابندها و لایه‌های فوق ارتجاعی بوده که می‌تواند در پروژه‌های بعدی احداث مترو در شهرها، نیاز کشور به خارج را برطرف و ضمن صرفه‌جویی ارزی و سرعت در پیشبرد طرح‌های اجرایی، زمینه صادرات این محصولات مهم را نیز فراهم نماید.

همچنین پک کامل سوزن ” کراس آور” نیز برای تغییر جابه‌جایی قطار شهری توسط یکی از شرکت‌های دانش‌بنیان در کشور ساخته و برای اولین بار در خط متروی قم نصب و تست گرم و سرد آن انجام‌گرفته است؛ پیش‌ازاین فقط کشور فرانسه از فناوری ساخت این سوزن‌ها برخوردار بود.

تجهیزات انرژی و تهویه نیز که پیش‌ازاین، از کشورهای سوئیس و سایر کشورهای اروپایی غربی وارد می‌شود هم‌اکنون از طراحی، ساخت و نصب به‌صورت ۱۰۰ درصد در داخل کشور بومی‌سازی می‌شود.

ناگفته پیداست که بهره‌برداری و تکمیل قطار شهری به معنای انقلابی در توسعه یا بهبود وضعیت حوزه حمل‌ونقل و ترافیک قم نیست اما گام بسیار مهم، کلان و ریشه‌ای در توسعه شبکه حمل‌ونقل عمومی و عدالت اجتماعی باکار ویژه‌های زیست‌محیطی است.