در این قسمت به بیان گوشه ای از معانی عمیق و آثار عجیب صفات «حلیم »، «خبیر »، «علیم» ، «حکیم» ، «بصیر» ، «سمیع» ، «حمید» ، «غنی» ، «واسع »، «رؤوف» ، «بَدیعُ الَّسمواتِ وَالأَرضِ »، «قابض» ، «باسط »،« قریب» ،« قدیر» ، «توّاب» ، خواهیم پرداخت.

۱- حلیم( همیشه بردبار)

وَ اللهُ غَفُورٌ حَلیمٌ (و خدا، آمرزنده و بردبار است.(۱) )

خداوند، حلیم است. یعنی در مجازات تبهکاران تعجیل( شتاب) روا نمی دارد و در مقابل جهالت بندگان، بسیار صبور است.

خواص:

برای پیدا کردن آرامش، بردباری و صبر در مقابل مشکلات، افراد و غیره در هر روز ۸۸ مرتبه ذکر« یا حلیم» خوانده شود.

۲- خبیر( همیشه آگاه)

وَ اللهُ بِما تَعمَلُونَ خَبیرٌ (همانا خدا بدانچه می کند داناست. (۲))

خبیر به عالمی اطلاق می شود که به باطن همه اشیاء علم دارد و واقف به کلیه امور مخلوقات است.

خواص:

۱- جهت راه یافتن به امری پنهانی هر روز ۱۰۰ مرتبه ذکر « یا خبیر» گفته شود.

۲- برای پی بردن به یک امر نهان- حتی امور برزخی و اطلاع پیدا کردن از حضرت مهدی( عج) – ۸۱۲ مرتبه ذکر« یا خبیر» خوانده شود.

۳- علیم( همیشه دانا)

« أنَّ اللهَ بِکُلِّ شَیءٍ عَلیمٌ (هر آینه خداوند به هر چیز، داناست. (۳))

علم حضرت احدیت اضافه بر ذات او نیست بلکه عین ذات اوست، لذا خداوند، اموری را که مخلوقات، توان درک آنها را ندارند درک می کند و چیزی از او پنهان نبوده و نیست و هیچ مانعی او را از فهم و ادراک مطالب عاجز نمی گرداند ولی برای مخلوق چنین ناتوانی و عجزی وجود دارد.

خواص:

۱- برای برخوردار شدن از علم اشراقی( علمی که اکتسابی نیست)(۴) در هر روز ۱۵۰ مرتبه « یا علیم» خوانده شود. بهترین وقت برای گفتن این ذکر، هنگام سحر می باشد و حداقل تعداد این ذکر ۱۰ مرتبه در روز است. العِلمُ نُورٌ یَقذِفُهُ اللهُ فی قَلبِ مَن یَشاءُ. (۵)( دانش حقیقی، نوری است که خداوند پرتو آن را در دل هر کس که بخواهد می افکند. )

۴- حکیم( راست گفتار و درست کردار)

انَّکَ انتَ العَلیمُ الحَکیمُ ( (خداوندا!) همانا تو دانا و حکیمی. )(۶)

حکیم به ذاتی اطلاق می شود که قول و فعلش از سر حکمت و راستی است؛ ظاهر و باطن اشیاء را می داند و بر اساس حکمت و مصلحت عمل می کند.

خواص:

۱- برای باز شدن دریچه ای از حکمت به عالم قلب و دل، بعد از نیمه شب ۸۷ مرتبه ذکر« یا حکیم» گفته شود.

۲- برای پیدا کردن گمشده یا معلوم شدن مجهولی بر ذکر « یا حکیم» در طی شبانه روز مداومت شود.

۵- بصیر( ینای همیشگی)

انَّ اللهَ بِما تَعمَلُونَ بَصیرٌ (همانا خداوند به آنچه انجام می دهید، بیناست.)(۷)

خداوند متعال بصیر به ذات است و برای دیدن، نیازی به آلت بینایی( چشم) ندارد و به همه امور چه پنهان، چه آشکار بیناست.(۸)

خواص:

۱- برای راه یابی به امور پنهان و بصیرت پیدا کردن در هر روز ۱۰۱ مرتبه « یا بصیر» خوانده شود.

۲- برای این که بهتر و سریعتر به نتیجه بالا برسند، ۱۰ جمعه متوالی، بعد از نافله صبح تا قبل از ظهر، ۳۰۲ مرتبه ذکر « یا بصیر» خوانده شود.

۶- سمیع( همیشه و بسیار شنونده)

وَاللهُ سَمیعٌ عَلیمٌ (و خدا به اقوال و احوال همه شنوا و داناست. )(۹)

اِنَّکَ انتَ السَّمیعُ العَلیمُ ( ( خداوندا) همانا تو شنونده دانا هستی.) (۱۰)

انسان در شنیدن، علاوه بر نیروی شنوایی به آلت شنوایی(گوش) هم نیاز دارد ولی خداوند متعال، سمیع به ذات است، یعنی بدون نیاز به آلت شنوایی تمامی گفت و شنودها، سر و نجوا(۱۱) ، جَهر(۱۲) و اِخفا (۱۳) و نُطقها و سکوتها را بی هیچ واسطه ای می شنود و همه برای او یکی است.

خواص: برای استجابت دعا قبل از اذان صبح یا بعد از نماز نافله صبح ( بعد از اذان) ۱۸۰ مرتبه ذکر« یا سمیع» خوانده شود. تعداد کبیر این ذکر ۱۸۰ و تعداد وسیط آن ۱۸ و تعداد صغیر آن ۹ می باشد.

۷- حمید( ستوده و پسندیده )

انَّ اللهَ غَنیٌّ حَمیدٌ (همانا خداوند از خلق بی نیاز و به ذات خود ستوده است. )(۱۴)

حمید، اوست که استحقاق حمد و ستایش دارد و در حال شدت و رخاء (۱۵) مورد ستایش قرار می گیرد. اوست که ابتدا خلقت نموده و اوست حکیمی که در افعال او غلط و خطا وجود ندارد.

خواص:

۱- برای متخلق شدن (۱۶) به اخلاق خدایی و رفع صفت لغوگویی و فحاشی در هر روز ۶۲ مرتبه ذکر « یا حمید» خوانده شود.

۲- برای رفع صفت لغوگویی و فحاشی شخصی که به راحتی قابل اصلاح نیست، اسم « یا حمید» و یا «الحمید» داخل ظرفی نوشته شود، سپس درون آن آب ریخته تا نوشته ها شسته شوند و بعد به شخص مورد نظر داده شود که بنوشد.

۳- برای رسیدن به منظور بالا( مورد ۲) کنار غذایی که شخص قصد خوردن آن را دارد ۶۲ مرتبه ذکر« یا حمید» خوانده شود.

۸- غنی( همیشه بی نیاز)

اِنَّ اللهَ غَنیٌّ حَمیدٌ، (همانا خداوند، بی نیاز ستوده است.)(۱۷)

خداوند متعال، غنی مطلق است،(۱۸) طبق فرمایش قرآن کریم، تمام ممکنات در قبال او فقیر هستند: یا ایُّها النّاسُ انتُمُ الفُقَراءُ الَی اللهِ وَ اللهُ هُوَ الغَنِیُّ الحَمیدُ (ای مردم! شما همگی به درگاه خداوند متعال نیازمند و محتاجید و تنها خداست که از هر چیز بی نیاز و غنی بالذّات و ستوده است.)(۱۹)

خواص:

۱- برای جلوگیری از فقر و بهبودی وضعیت مالی در هر روز ۱۰۰ مرتبه ذکر« یا غنی» خوانده شود.

۲- برای رفع شدید و ضیق معیشت و همچنین غنای معنوی ۱۰ جمعه متوالی هر بار ۱۰۶۰ مرتبه ذکر « یا غنی» گفته شود.

۳- برای نجات پیدا کردن از فقر و زیاد شدن روزی در هر روز ۱۱۰ مرتبه این دعا خوانده شود: اللّهُمَّ اغننِی بِحَلالِکَ عَن حَرامِکَ وَ بِفَضلِکَ عَمَّن سِواکَ،(۲۰) این دعا را حضرت رضا(ع) در عالم خواب به مرحوم ملا زین العابدین گلپایگانی، استاد میرزای شیرازی، سفارش فرمودند.

۹- واسع( گشایشگر و بی نیاز)

واللهُ واسِعٌ عَلیمٌ،(خدا به حقیقت، توانگر و داناست.)(۲۱)

واسع، آن غنی مطلق است که فقر را برطرف می کند و تمام حاجات را برآورده می کند و به رزق، وسعت می بخشد.

خواص:

۱- برای وسعت رزق در هر روز ۱۳۷ مرتبه ذکر« یا واسع» خوانده شود.

۲- برای وسعت پیدا کردن علم در هر روز ۱۳۷ مرتبه ذکر« یا واسع» خوانده شود.

۳- برای رفع خوف و ترس دل در هر روز ۱۳۷ مرتبه ذکر« یا واسع» خوانده شود.

۱۰- رؤوف( بسیار مهربان)

انَّ اللهَ بِالنّاسِ لَرَئوفٌ رَحیمٌ (همانا خداوند بر مردم، رئوف و مهربان است.)(۲۲)

خداوند صاحب رأفت و مهربانی توأم با نوازش است و او رحمان است و رحیم؛ و رئوف، به معنی رحمان است و مراد از رأفت و رحمت واسعه خداوند، محمد و آل محمد(ع) هستند و اگرچه همه اهل بیت، مظهریت نام خدا را دارند، در میان این دودمان پاک، رأفت صفت زبانزد حضرت علی بن موسی الرضا(ع) می باشد.

خواص:

۱- برای کشیدن دل شخصی( اشخاصی) به سوی خود و مهربان کردن او در هر روز ۱۰ مرتبه ذکر« یا رؤوف» خوانده شود.

۲- اگر کسی به شما ظلمی کرده و می خواهید نسبت به شما مهربان و از ستم خود نادم( پشیمان) شود و حتی عذرخواهی کند، در روز جمعه، بعد از نماز صبح ۲۰۰ مرتبه ذکر« یا رؤوف» بگویید.

۱۱- بَدیعُ الَّسمواتِ وَالأَرضِ (هم او آفریننده آسمانها و زمین است.)(۲۳)

خداوند مبدع است؛ یعنی ابداع کننده خلق از عدم به وجود. هیچ مخلوق یا ممکنی در هیچ مقامی مبدع نیست جز خداوند متعال، حتی ۱۴ معصوم.

خواص:

برای راه یافتن به علوم غریبه، روز شنبه که متعلق به این امر است، به نیت این عمل، غسل انجام داده و دو رکعت نماز، مثل نماز صبح خوانده و سپس هفتاد هزار مرتبه بدون توقف و حرف زدن در بین ذکر گفتن، ذکر« یا بدیع » بگوید؛ سپس به تعداد ۷۰۰ عدد حرف « ز» را روی کاغذ سفیدی نوشته و هنگام غروب آفتاب کاغذ را در قبرستان زیر خاک مدفون سازد و در حین مدفون کردن کاغذ، ۷۰ مرتبه بگوید: یا مُبدِعُ یا عَلاّمُ. توجه شود که هنگام دفن کاغذ، کسی نباید عامل را ببیند. در موقع گرفتن ذکر« یا بدیع»، اگر در حالات عامل، تغییری غیر عادی پیش آید، نباید بترسد. زنان، بدون اذن شوهران خود، اجازه این کار را ندارند و توفیق نمی یابند. (۲۴)

۱۲- قابض( گیرنده و گردآورنده)

وَاللهُ یَقبِضُ وَ یَبسُطُ (و خدا در فرو می گیرد و برمی گشاید.)(۲۵)

معنی دیگر قابض، مالک است. یعنی همه ممکنات در ملکیت خداوند می باشند. از ذکرهای دائمی حضرت عزرائیل(ع)، « یا قابض» می باشد.

خواص:

برای گرفتن حق از غاصب حق، ۹۰۳ مرتبه ذکر « یا قابض» خوانده شود.

۱۳- باسط ( گشاینده، دهنده)

وَاللهُ یَقبِضُ وَ یَبسُطُ (و خدا در فرو می گیرد و برمی گشاید. )(۲۶)

باسط، منعمی (۲۷) است مفضل(۲۸). خداوند متعال، دست دهنده دارد. منعم حقیقی، اوست و تمامی نعمات در ید او و مخلوق اوست. مظهر اسم« باسط» خداوند در این زمان، وجود مقدس حضرت مهدی(عج) است و وسیله ایصال(۲۹) کل نعمات، ایشان می باشند. « یا باسط»، از ذکرهای دائم حضرت میکائیل(ع) است.

خواص:

۱- جهت جلوگیری از فقر، بخل، مرض و برای غنی شدن از نظر مادی در هر روز بین الطلوعین( بعد از طلوع فجر تا قبل از طلوع آفتاب) ۱۰ مرتبه « یا باسط» خوانده شود.

۱۴- قریب( نزدیک)

وَ اذا سَأَلَکَ عِبادی عَنّی فَإنّی قَریبٌ ( ( ای رسول!) هرگاه بندگان من از دوری و نزدیکی من از تو بپرسند، من به آنها نزدیکم. )(۳۰)

حق تعالی، به واسطه علمش بر همه موجودات و خلوقات، حتی از خودشان به آنها نزدیکتر است و هیچ پرده ای در برابر قرب او قرار ندارد؛ اما این حجابهای نورانی و ظلمانی ماست که سبب می شود از نور الهی کمتر بهره مند شویم وگرنه خدا از رگ گردن به ما نزدیکتر است.

خواص:

جهت رفع تمام دشواریها در هر روز ۳۱۲ مرتبه « یا قریب» ( و یا حداقل ۳۰ مرتبه) خوانده شود.

۱۵- قدیر( بسیار و همیشه توانا)

إنَّ اللهَ عَلی کُلِّ شَیءٍ قَدیرٌ (همانا خداوند بر همه چیز قادر است.)(۳۱)

القَدیرُ فَعیلُ وَ الفَعیلُ أبلَغُ مِنَ الفاعِلِ، قدیر بر وزن فعیل است و فعیل در توان، قدرتمندتر و رساتر از فاعل است. قدیر، ذات مقدسی است که بر هر امری که مشیّت و اراده او بدان تعلق گیرد توانا است و در ایجاد هیچ ممکنی عاجز نیست و بیرون رفتن از تصرف او محال است. وجوب ذاتی او از همه جهات و حیثیات و حقیقت او، صرف همه کمالات است و هیچ یک از کمالات او محدود نیست بلکه نامتناهی می باشد.

اقرار به این مطلب، امری است فطری همچنان که اقرار به اصل وجود صانع عالم از فطریات کافه مصنوعات(۳۲) است و همه اشیا از ذَوی العقول(۳۳) و علویات (۳۴) ، سفلیات(۳۵) و مجردات(۳۶) و مادیات، به آن معترفند. همچنین همه آنها به اقتضای فطرت اصلیه ذاتیه خود اقرار دارند که تنها خدا، قادر متعال است.

خواص:

هر کس اسم « القدیر» را در وقت وضو بسیار بگوید بر دشمن غالب شود و به جهت قوت قلب و تسلط بر امور و اندازه قرار دادن هر چیزی این ذکر، مجربست. برای این قسم، تعداد ذکر نشده است و باید بر آن مداومت نمود.

۱۶- تواب( بسیار رجوع کننده- توبه پذیر)

إنَّهُ هُوَ التَّوّابُ الرَّحیمُ (همانا او توبه پذیر و مهربان است.)(۳۷)

یکی از وسایلی که به وسیله آن می توان پس از ارتکاب معصیت و غفلت دوباره به پیشگاه خداوندی تقرب پیدا کرد توبه است. خداوند مهربان، بلافاصله بعد از ندامت و عزم بنده بر ترک معاصی، پذیرای توبه عبد می شود. مرحله نخست توبه، ندامت است و هم در این مرحله است که بخشش و غفران و محبت خداوند، شامل حال بنده می شود. چنانچه قرآن کریم نیز می فرماید:

إنَّ اللهَ یُحِبُّ التَّوّابینَ و یُحِبُّ المُتَطَهَّرینَ (همانا خدا آنان را که پیوسته به درگاهش توبه و انابه (۳۸) کنند و نیز پاکیزگان که از هر آلایش دورند را دوست می دارد. )(۳۹)

امام باقر(ع) نیز در توصیف وسایل قرب به خدا و پذیرش توبه می فرمایند: رشته اتصال بین رضوان خدا و مخلوقات، ما هستیم.(۴۰)

خواص:

به جهت نجات از وسوسه های شیطانی و ترس از جن هر روز بعد از نماز صبح ۳۰ مرتبه ذکر « التواب» خوانده شود و در هنگام گرفتاری شدید به وسوسه، به تعداد کبیر این اسم که ۴۰۹ مرتبه می باشد ذکر گفته شود.

پاورقی:

۱- بقره/ ۲۵۵٫

۲- بقره/ ۲۳۴٫

۳- بقره/ ۲۳۱٫

۴-علم الهامی.

۵- در بحارالانوار/ج۷۰ /ص۱۳۹/ روایت۵/ باب ۵۲، مضمون عبارت فوق به صورت دیگری آمده است: وَالعِلمُ نورٌ یَقذِفُ اللهُ فی القَلبِ مَن یُریدُ ان یَهدِیَهُ.

۶- بقره- ۳۲

۷- بقره/ ۱۱۰٫

۸- چرا که اگر ذات اقدس اله، العیاذ بالله، برای دیدن به آلتی مانند چشم نیازمند باشد، آنگاه محتاج به غیر خود است و هر چیز که محتاج به غیر خود است، ناقص است و خداوند از هر نقصی مبراست.

۹- بقره/ ۲۲۴٫

۱۰- بقره/ ۱۲۷٫

۱۱- گفتگوی پنهان و در گوشی .

۱۲- صدای بلند.

۱۳- صدای آهسته.

۱۴- بقره/ ۲۶۷٫

۱۵- آسانی و راحتی.

۱۶- یعنی مجهز شدن به اخلاق و صفات.

۱۷- بقره/ ۲۶۷٫

۱۸- یعنی هرگز، در هیچ جا و از هیچ بابتی، به هیچ چیز و هیچ کس و …. محتاج نیست.

۱۹- فاطر/۱۵٫

۲۰- این دعا در: بحارالانوار/ ج۸۶/ ص۴۴/ روایت۵۴/ باب۳۸ و نیز بحارالانوار/ ج۸۷/ ص۳۱۷/ روایت۱۳/ باب۱۳ آمده است.

۲۱- بقره/ ۲۴۷و۲۶۱و۲۶۸- آل عمران/۷۳- مائده/۵۴ – نور/۳۲٫

۲۲- بقره/۱۲۳٫

۲۳- بقره/۱۱۷ و انعام/۱۰۱٫

۲۴-« علوم غریبه» یا علوم« فاطمی»، دانشهایی نهانی است که به واسطه آنها می توان در قوای طبیعی و نیز در عالم ملکوت رسوخ کرد و بر برخی حقایق آگاهی یافت و به بعض امور ناشدنی دست یازید.

۲۵- بقره/ ۲۴۵٫

۲۶- بقره/۲۴۵٫

۲۷- نعمت دهنده.

۲۸- برتر و بالاتر از سایرین .

۲۹- رسیدن نعمات از حضرت احدی به مخلوقات.

۳۰- بقره/۱۸۶٫

۳۱- بقره/ ۲۰و ۱۰۶ و ۱۰۹و ۱۴۸ و ۲۵۹- آل عمران/ ۱۶۵- نحل/۷۷ – نور۴۵- عنکبوت/۲۰- فاطر/۱ و طلاق/۱۲٫

۳۲- همه مخلوقات.

۳۳- موجودات فاقد قدرت اندیشه.

۳۴- موجودات عوالم بالا و روحانی، مانند ملائک.

۳۵- موجودات عوالم پایین مانند سنگ و گیاه و حیوان.

۳۶- موجوداتی که از مکان و محدودیتهای مادی، فارغند.

۳۷- بقره/ ۳۷ و ۵۴٫

۳۸- زاری و شیون از بابت پشیمانی از ارتکاب معاصی.

۳۹- بقره/ ۲۲۲٫

۴۰-بحارالانوار/ ج۲۵/ ص۲۲/ روایت۳۸/ باب۱٫